1. Viêm phổi và viêm tiểu phế quản ở trẻ sơ sinh phổ biến như thế nào?
Nhờ BS chia sẻ cho các bậc phụ huynh có thêm thông tin: viêm phổi và viêm tiểu phế quản ở trẻ sơ sinh hiện nay phổ biến ra sao? Những con số nào đang gióng lên hồi chuông cảnh báo về gánh nặng bệnh tật mà hai bệnh lý này gây ra cho trẻ ạ?
PGS.TS.BS Huỳnh Nguyễn Khánh Trang - Trưởng khoa Sanh, Bệnh viện Hùng Vương trả lời:
Trong lĩnh vực sản khoa, chúng tôi thường quan tâm nhiều đến an toàn của người mẹ và em bé sau sinh. Hiện nay, tỷ lệ tử vong mẹ liên quan đến thai sản ở Việt Nam khoảng 50 trường hợp trên 100.000 ca sinh. Tuy nhiên, điều đáng lưu ý là tử vong sơ sinh ước tính cao gấp 5 lần so với tử vong ở người mẹ. Mỗi năm, Việt Nam có trung bình khoảng 1 triệu trẻ chào đời và trong số các nguyên nhân gây tử vong sơ sinh, viêm phổi và viêm tiểu phế quản là những bệnh lý hô hấp hàng đầu gây ảnh hưởng đến trẻ sơ sinh. Trẻ sơ sinh có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, sức đề kháng kém và phải đối diện với nhiều yếu tố nguy cơ như nhiễm khuẩn và ô nhiễm môi trường. Không chỉ trong giai đoạn sơ sinh mà khi trẻ đã lên 5 tuổi, trẻ vẫn thường xuyên mắc các bệnh đường hô hấp và tiêu hóa. Hầu như năm nào trẻ cũng bị vài lần bệnh lý đường hô hấp hoặc rối loạn tiêu hóa, trong đó có nhiều trường hợp phải nhập viện thậm chí có thể dẫn đến biến chứng nặng và tử vong.
.jpg)
2. Trẻ sơ sinh có hệ miễn dịch chưa hoàn chỉnh dễ mắc viêm phổi hoặc viêm tiểu phế quản
Vì sao trẻ sơ sinh lại đặc biệt dễ bị ảnh hưởng nghiêm trọng khi mắc viêm phổi hoặc viêm tiểu phế quản, so với các lứa tuổi lớn hơn, thưa BS? Nếu không may mắc bệnh, trẻ sẽ phải đối mặt với những nguy cơ gì ạ?
BS.CK2 Bùi Thị Thủy Tiên - Trưởng khoa Khoa sơ sinh - Bệnh viện Hùng Vương trả lời:
Trẻ sơ sinh đặc biệt là trẻ sinh non có hệ miễn dịch chưa hoàn chỉnh, đường thở rất nhỏ. Khi viêm nhiễm, đường thở dễ bị phù nề và hẹp, gây khó thở. Hệ cơ hô hấp của trẻ sơ sinh còn yếu, các cơ mềm nên trẻ dễ suy hô hấp khi gắng sức. Phổi cũng chưa trưởng thành hoàn toàn, phế nang còn trong quá trình phát triển trong 2 năm đầu đời nên khi bị viêm nhiễm, trao đổi khí bị hạn chế, làm tình trạng hô hấp càng nặng hơn. Trẻ sơ sinh nhiễm RSV hoặc các loại siêu vi khác thường khởi phát với triệu chứng khó thở, thở nhanh. Nhiều trẻ cần thở oxy, thở CPAP thậm chí thở máy. Biến chứng có thể gặp gồm xẹp phổi, tràn khí màng phổi. Về lâu dài, trẻ dễ bị khò khè kéo dài, hen phế quản, suy dinh dưỡng. Với những trẻ sinh non dưới 29 tuần, nguy cơ tử vong rất cao.
3. Nguyên nhân khiến viêm phổi và viêm tiểu phế quản thường gặp ở trẻ sơ sinh
Thưa BS, những nguyên nhân nào thường dẫn đến viêm phổi và viêm tiểu phế quản ở trẻ sơ sinh? Trong đó, RSV được xem là tác nhân hàng đầu - BS có thể chia sẻ rõ hơn về mức độ nguy hiểm cũng như những đặc điểm đáng lưu ý của loại virus này không ạ?
PGS.TS.BS Huỳnh Nguyễn Khánh Trang trả lời:
Nguyên nhân thường gặp khiến trẻ sơ sinh phải nhập viện chủ yếu là các bệnh đường hô hấp và tiêu hóa. Ở đường hô hấp, viêm đường hô hấp dưới (viêm tiểu phế quản, viêm phổi) là bệnh lý đặc biệt đáng lưu ý. Tác nhân gây bệnh có thể là virus, vi khuẩn hoặc đồng nhiễm cả hai. Trong đó, virus chiếm hàng đầu, nổi bật là virus hợp bào hô hấp (RSV), cúm (influenza, parainfluenza)… Ngoài ra, một số vi khuẩn cũng góp phần gây bệnh, kể cả lao. Theo thống kê toàn cầu, RSV chiếm khoảng 30–34% các trường hợp viêm đường hô hấp dưới ở trẻ và là nguyên nhân nhập viện phổ biến nhất. Tại Việt Nam, nhiều nghiên cứu ghi nhận tỷ lệ nhiễm RSV dao động 20-50% ở trẻ nhập viện vì viêm hô hấp. Tuy nhiên, xét nghiệm chẩn đoán RSV (PCR) hiện chưa phổ biến do chi phí cao, chủ yếu được thực hiện trong nghiên cứu. Về biểu hiện lâm sàng, nhiễm RSV và các virus hô hấp khác thường khởi phát với biểu hiện chảy mũi, sốt, sau đó gây co thắt tiểu phế quản, dẫn tới khò khè, giảm trao đổi khí, tím tái và suy hô hấp. Ở trường hợp nặng, thiếu oxy não và các cơ quan quan trọng có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm. Vì vậy, RSV được xem là tác nhân hàng đầu gây viêm tiểu phế quản và viêm phổi ở trẻ sơ sinh.
4. Nhóm trẻ sơ sinh nào sẽ dễ mắc viêm phổi, viêm tiểu phế quản?
Trong nhóm trẻ sơ sinh, bé con nào sẽ có nguy cơ mắc viêm phổi, viêm tiểu phế quản, nhất là với tác nhân RSV nhất, thưa BS?
BS.CK2 Bùi Thị Thủy Tiên trả lời:
Những em bé có nguy cơ cao mắc viêm phổi thường là trẻ sinh non, đặc biệt dưới 32 tuần hoặc dưới 35 tuần tuổi thai. Ở nhóm này, hệ miễn dịch chưa hoàn chỉnh, các dịch tiết bảo vệ đường hô hấp, bổ thể và kháng thể đặc hiệu vẫn đang phát triển nên trẻ dễ mắc bệnh và bệnh thường nặng hơn.
Thứ hai là nhóm trẻ có bệnh phổi mạn tính, thường gặp ở trẻ sinh non phải thở oxy kéo dài. Những bé này dễ phụ thuộc oxy, có nguy cơ cao khi nhiễm RSV.
Thứ ba là trẻ mắc bệnh tim bẩm sinh. Thứ tư là trẻ suy giảm miễn dịch, có thể do bẩm sinh hoặc mắc phải. Ngoài ra, một số nghiên cứu cũng ghi nhận trẻ mắc hội chứng Down có nguy cơ nhiễm RSV cao hơn.
5. Trẻ khỏe mạnh lúc sinh vẫn có nguy cơ nhiễm RSV
Với trẻ sinh non hay có bệnh nền thì cha mẹ vốn đã rất lo lắng, nhưng với những bé khỏe mạnh, liệu nỗi lo về nguy cơ nhiễm RSV có thể vơi bớt phần nào không ạ?
PGS.TS.BS Huỳnh Nguyễn Khánh Trang trả lời:
Các nghiên cứu trên thế giới cho thấy trẻ sinh non hoặc có bệnh nền dễ bị nhiễm RSV và diễn tiến nặng. Tuy nhiên, khảo sát cộng đồng cho thấy một thông tin đáng chú ý khi có đến 75% trẻ nhập viện vì RSV là trẻ đủ tháng, khỏe mạnh lúc sinh. Điều này có nghĩa là dù trẻ non tháng, có bệnh nền dễ diễn tiến bệnh nặng hơn nhưng trong thực tế cộng đồng, đa số ca nhập viện lại xảy ra ở nhóm trẻ đủ tháng, không bệnh nền. Như vậy, ngay cả những bé khỏe mạnh khi sinh cũng không thể loại trừ nguy cơ nhiễm RSV.
Bài viết khác
- Khám đặt hẹn - Khám chuyên gia (07-11-2022)
- Đăng ký trực tiếp theo số thứ tự tại bệnh viện (07-11-2022)
- Lớp tiền sản (23-05-2017)
- Từ y học đến cảm xúc: Vì sao “cái ôm đầu tiên” quan trọng với trẻ sơ sinh? (29-10-2025)
- Khi yêu thương cũng cần “khoảng cách an toàn” cho trẻ sơ sinh (29-10-2025)