Khi hệ thống y tế ngày càng phát triển, yêu cầu của người bệnh đối với các cơ sở y tế cũng tăng cao. Trong bối cảnh đó, nhân viên công tác xã hội tại các bệnh viện đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ người bệnh về mặt tâm lý, xã hội, và tài chính, đặc biệt với những người bệnh có hoàn cảnh ngặt nghèo, khó khăn. Tuy nhiên, bên cạnh mặt tích cực, các nhân viên công tác xã hội trong bệnh viện đang phải đối mặt với áp lực lớn khi một số người bệnh đang lợi dụng chính sách hỗ trợ của nhà nước và xã hội để trục lợi. Hiện tượng này không chỉ làm suy giảm niềm tin của cộng đồng mà còn đặt gánh nặng lên vai những người làm công tác xã hội, buộc họ phải cân bằng giữa nhiệm vụ nhân đạo và việc ngăn chặn hành vi lừa đảo, giữa yêu cầu phải hỗ trợ kịp thời nhưng phải đảm bảo đúng đối tượng. Thực trạng này vô hình trung đã khiến nhân viên công tác xã hội rơi vào thế tiến thoái lưỡng nan: nếu quá cảnh giác, họ có thể bỏ sót trường hợp cần giúp đỡ thật sự còn nếu tin tưởng mù quáng, họ có nguy cơ bị các đối tượng xấu “làm xiếc” để trục lợi chính sách, thành công cụ cho kẻ xấu lợi dụng.
Hệ lụy từ những hành vi “làm xiếc” này đối với nhân viên công tác xã hội là tạo áp lực đối với nhân viên công tác xã hội do phải đối mặt với sự nghi ngờ từ cộng đồng. Trong thực tế, khi các vụ lừa đảo từ thiện trong bệnh viện bị phanh phui, dư luận có xu hướng đặt câu hỏi về tính minh bạch của quy trình hỗ trợ. Điều này khiến họ mất động lực khi làm việc thiện nguyện, đồng thời gia tăng căng thẳng trong quá trình xác minh thông tin. Bên cạnh đó, khối lượng công việc cũng tăng cao và thời gian giải quyết cũng bị kéo dài hơn do phải kiểm tra tính xác thực của từng trường hợp vì phải dành thời gian đối chiếu hồ sơ, liên hệ với địa phương, hoặc phối hợp với công an để ngăn chặn gian lận. Điều này làm giảm hiệu suất hỗ trợ những bệnh nhân thực sự cần giúp đỡ. Ngoài ra, áp lực tâm lý là vấn đề không thể xem nhẹ. Nhân viên công tác xã hội thường xuyên chứng kiến cảnh đau lòng của người bệnh, nay lại thêm nỗi lo bị lợi dụng. Họ dễ rơi vào trạng thái kiệt sức, thậm chí mất niềm tin vào công việc.
Theo qui định của Bộ Y tế, nhân viên công tác xã hội bệnh viện là cầu nối giữa người bệnh và gia đình với hệ thống y tế. Họ hỗ trợ người bệnh tiếp cận dịch vụ y tế, tư vấn tâm lý, kết nối với các quỹ từ thiện, hoặc giúp đỡ những trường hợp khó khăn. Thời gian trước đây, lợi dụng lòng tốt của những tấm lòng thơm thảo, nhiều kẻ xấu đã giả người bệnh nghèo, thậm chí làm giả con dấu, chữ ký của bệnh viện để kêu gọi từ thiện. Tuy nhiên sau khi các cơ quan chức năng tiến hành phối hợp với các bệnh viện để ngăn chặn, xử lý nhiều nhóm đối tượng thì tình trạng này đã giảm hẳn. Song, sau một thời gian “im ắng”, từ giữa năm 2024 đến nay, lại xuất hiện một số đối tượng sử dụng chiêu trò này để lừa tiền những nhà hảo tâm. Vụ việc tại Bệnh viện Nhi đồng 2 (tháng 02/2025), khi một clip lan truyền trên mạng xã hội cho thấy người mẹ ôm con khóc lóc vì “bị móc túi” bị cơ quan chức năng xác định đây là thông tin sai sự thật, được dựng lên để kích động dư luận là một điển hình. Tình trạng này không chỉ gây mất an ninh trật tự, mà còn làm xói mòn niềm tin của những người muốn làm việc thiện.
Là một bệnh viện chuyên khoa hàng đầu tại thành phố và trong khu vực, với bình quân mỗi năm có khoảng 700.000 lượt bệnh nhân từ các tỉnh và các quận huyện tới khám, trong đó có trên 60.000 lượt người được nhập viện điều trị, Bệnh viện Hùng Vương cũng thường xuyên tiếp đón những bệnh nhân có hoàn cảnh ngặt nghèo, khó khăn đến để sanh đẻ hoặc điều trị bệnh. Những trường hợp này đã được bệnh viện giúp cho “Mẹ tròn, Con vuông” hoặc có được tình trạng sức khỏe cải thiện hơn. Riêng năm 2024, bệnh viện đã hỗ trợ trên 359 triệu đồng chi phí điều trị cho 91 người bệnh. Đặc điểm khác biệt về qui trình hỗ trợ người bệnh giữa Bệnh viện Hùng Vương với các bệnh viện khác là do tính chất chuyên ngành, thời gian xử lý rất ngắn do ngưởi bệnh thường chỉ lưu tại bệnh viện từ 2 đến 5 ngày. Mặt khác, các trường hợp vào bệnh viện để sanh thường có tính cấp cứu. Chính vì vậy, có những trường hợp, khi người nhà chưa làm xong thủ tục, chưa kịp đóng tiền viện phí thì “bà bầu” đã được hỗ trợ để sanh hoặc phẫu thuật lấy con ra hoàn tất. Lợi dụng điều này, có trường hợp “bầu” đợi tới khi có chuyển dạ mới vào bệnh viện để được tiếp nhận giải quyết ngay. Tuy nhiên, sau khi Mẹ đã tròn và Con đã vuông thì lại thoái thác trách nhiệm thanh toán viện phí. Có những trường hợp nhân viên tại khoa điều trị phải “bó tay” và kêu nhân viên công tác xã hội tới giải quyết do người bệnh khai “5 không”: không có nhà ở, không có chồng, không có người quen, không có tiền, không có điện thoại. Tuy nhiên khi hỏi trước khi vào bệnh viện để sanh thì ăn uống, sinh hoạt thế nào và sanh rồi thì nuôi con bằng cách nào thì im lặng. Có trường hợp khai hoàn cảnh khó khăn nhưng không có giấy tờ chứng minh, có trường hợp khai bị bạo hành gia đình,… nhưng khi nhân viên công tác xã hội nhờ hệ thống Cảnh sát khu vực xác minh thì không đúng như vậy. Thậm chí có trường hợp khi vào bệnh viện thì khai không có chồng, khó khăn, không có tiền,.. nhưng khi xác minh thì lại là do vợ chồng cãi nhau nên vợ không cho chồng vào thăm con, không đóng viện phí là để cho chồng “xấu mặt”,…
Để tránh bị kẻ xấu lợi dụng, hiện nay nhân viên công tác xã hội làm nhiệm vụ lập hồ sơ ca tại bệnh viện rất chú ý tiến hành xác minh hoàn cảnh người bệnh ngay khi tiếp nhận ca thông qua hệ thống Cảnh sát khu vực, cán bộ khu phố, khóm ấp và các tổ chức xã hội cấp phường xã để rà soát thông tin bệnh nhân nhanh và chính xác. Việc này tuy mất thêm thời gian xong đã giúp giảm tải công việc cho nhân viên quản lý ca và nâng cao tính khách quan của việc hỗ trợ. Đồng thời Ban Chủ nhiệm phòng cũng thường xuyên thực hiện trao đổi nhóm để rèn luyện kỹ năng phát hiện hành vi gian lận, phân tích hồ sơ, nhận diện dấu hiệu bất thường.
Có thể nói, áp lực của nhân viên công tác xã hội bệnh viện trước nạn trục lợi chính sách là vấn đề cấp bách, đòi hỏi sự quan tâm từ cả hệ thống y tế và xã hội để họ có thể hoàn thành sứ mệnh cao cả của mình mà không bị lợi dụng. Đồng thời, cần xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm và nâng cao ý thức cộng đồng sẽ góp phần xây dựng môi trường y tế công bằng, nhân văn, nơi lòng tốt không bị đánh đổi bằng sự nghi ngờ.
Quốc Hùng
Bài viết khác
- Thông báo yêu cầu cung cấp báo giá, cấu hình và tài liệu trang thiết bị y tế Bàn ăn phục vụ chuyên môn (03-03-2025)
- Biên bản tổng hợp kết quả mời báo giá nôi trẻ sơ sinh (03-03-2025)
- Ban Giám đốc qua các thời kỳ (13-09-2022)
- Quá trình hình thành và phát triển (13-09-2022)
- Lời cảm ơn chân thành nhân dịp kỷ niệm 70 năm Ngày Thầy thuốc Việt Nam (27/02/1955 – 27/02/2025) (28-02-2025)