Dinh dưỡng và tăng cân khi mang thai - Bệnh viện Hùng Vương

DINH DƯỠNG VÀ TĂNG CÂN KHI MANG THAI

Trung bình, khi khám thai, các thai phụ luôn được khuyên lên cân từ 8-12 kg cho một lần mang thai; 0,5-1kg trong 3 tháng đầu, 1-2kg/tháng trong 3 tháng giữa và không quá 1kg/ tuần trong giai đọan sau. Tuy nhiên, số cân tăng trong thai kỳ còn liên quan đến thể trạng của mẹ trước khi mang thai: mẹ gầy ốm sẽ cần tăng cân nhiều hơn những bà mẹ dư cân (xem bảng tăng cân theo BMI).

Tình trạng mang thai cũng ảnh hưởng đến số cân này: đa thai (song thai, tam thai ..) sẽ cần tăng cân nhiều hơn thai đơn; khi lần mang thai sát nhau: cơ thể mẹ chưa kịp giảm cân về bình thường thì số cân sẽ tăng cũng không cần đạt tới mức đã nêu trên, trong trường hợp này sẽ cần chú ý đến chất lượng hơn là số lượng của thể trọng.

Với chế độ dinh dưỡng, thật ra, thai phụ vẫn có thể sử dụng hầu hết mọi thức ăn như trước khi mang thai, cần chú ý yếu tố vệ sinh và hợp khẩu vị, kích thích khẩu vị. Trong giai đọan thai hành ở 3 tháng đầu, nên chia nhỏ bữa ăn cũng như lượng nước uống vào ra làm nhiều lần để đối phó với tình trạng nôn và buồn nôn.

Một bữa ăn lý tưởng cho người bình thường sẽ gồm các thành phần sao cho có đựơc 70%  glucid (chất bột – đường), 30% còn lại chia đều cho protid (đạm – thịt, cá) và lipid (mỡ, dầu), với ưu tiên dầu thực vật nhiều hơn mỡ động vật, nhiều rau xanh cung cấp khóang, vi lượng và vitamin. Cần nhớ, lượng thịt cá, hay bột đường khi ăn vào, tùy theo loại và chất lượng thức ăn tươi, cách chế biến và bảo quản sẽ có lượng glucid, lipid hay protid thay đổi. Trên thai phụ, hàng ngày, so với người bình thường, cần thêm 25mg đạm, gấp đôi nguồn sắt và acid folic, 1000-1200mg canxi, và đảm bảo năng lượng tăng thêm 300kcal so với mức trung bình từ 1200-1800kcal/ngày. Với song thai, lượng cần thêm này khỏang gấp đôi.

Nguy cơ thiếu máu luôn tiềm ẩn trên thai phụ, đặc biệt là trường hợp đa thai. Người ta đã ước tính trung bình, nếu một trường hợp thai đơn có thể mất đến 500ml máu khi sanh thì song thai có thể mất tới 900ml máu khi mang thai. Thể tích máu  tăng tương ứng khi mang song thai là 50-60% so với 40-50% trong thai đơn. Sắt cung cấp khi mang thai sẽ góp phần tạo hồng cầu cho mẹ khi mang thai, bổ sung nguồn sắt mất mát khi sanh, cung cấp nguồn sắt trong tạo hồng cầu cho thai, đồng thời còn là nguồn quan trọng bổ sung cho trẻ trong những tháng đầu sau sanh. Trẻ trong những tháng đầu bú mẹ, chỉ nhận duy nhất nguồn dinh dưỡng từ mẹ, qua đó có nguồn sắt bổ sung. Với trường hợp sanh dày, nếu chưa kịp thời gian bổ sung nguồn sắt mất mát trong mang thai, sinh và nuôi con của lần thai trước, rất có thể đưa đến tình trạng thiếu sắt nghiêm trọng cho lần thai hiện tại.

Sắt bổ sung trong thai kỳ qua thức ăn hay qua các chế phẩm thuốc bổ sung, thật ra chỉ được hấp thu khỏang 10%, do đó, rất hiếm gặp trường hợp ngộ độc do dư sắt, trừ một số trường hợp đặc biệt ở các bệnh lý tán huyết cấp hay mãn tính. Đa số sắt thừa trong thức ăn hay thuốc thải qua đường tiêu hóa, có thể gây rối lọan tiêu hoá nhẹ như tiêu phân sệt hay táo bón.

Tương tự, canxi cũng là vấn đề cần lưu ý. Ở tuổi sinh sản, đa số đã có khung xương định hình, lượng canxi thu vào và canxi mất đi gần như hằng định. Can xi thu nhận khi mang thai cần cho nhu cầu tạo khung xương của trẻ. Nếu mẹ không được cung cấp đủ khi mang thai có thể gây thiếu hụt canxi từ khung xương căn bản, đưa đến tình trạng lõang xương trầm trọng hơn khi vào tuổi trung niên. Mẹ thiếu canxi có thể gặp một số triệu chứng như thường bị lạnh, dễ bị chuột rút, đau xương … dễ bị mất máu nhiều khi sanh hay dễ nhiễm lạnh sau sanh. Cung cấp canxi qua thức ăn hoặc thuốc. Sữa là nguồn cung cấp canxi hữu hiệu nhất, không chỉ có canxi mà còn thêm nguồn đạm và chất béo. Tuy nhiên, nên sử dụng cẩn thận hay hạn chế trên những bà mẹ dư cân hay béo phì, nhất là khi có bệnh lý tiểu đường . Canxi dư, tương tự, có thể thải dễ dàng qua đường tiểu, chỉ trên một số cơ địa đặc biệt mới có thể gây gia tăng sỏi thận.

Theo bvhungvuong.vn