Chị L.T.C.D nhập bệnh viện Hùng Vương (TPHCM) vì ra máu sau giao hợp 3 ngày và sốt. Quá trình thăm khám, bác sĩ phát hiện chị bị rách cùng đồ thông với ổ bụng, các xét nghiệm cho thấy, chị đang nhiễm trùng mức độ nặng. Siêu âm ghi nhận máu trong bụng lượng nhiều. Chị đã được chỉ định mổ cấp cứu. Trong ổ bụng chứa khoảng 300ml máu đỏ sậm, hôi, giả mạc khắp ổ bụng, buồng trứng hai bên thẩm nhuận và phù nề. Vết rách cùng đồ sau khoảng 2cm bờ nham nhở, cùng đồ sau nhiều giả mạc, đang rịn ít máu.
Bác sĩ tiến hành may cầm máu và phục hồi vết rách cùng đồ. Tiếp tục thám sát ổ bụng (mở rộng đường mổ qua rốn) ghi nhận ổ bụng có nhiều dịch mủ và giả mạc lên đến dưới hoành hai bên. Các chế phẩm máu mà bệnh nhân đã truyền gồm: 1 Hồng cầu đậm đặc thể tích 350 (truyền tại phòng mổ), 7 Huyết tương tươi đông lạnh thể tích 150 ml (truyền tại hồi sức), 2 Hồng cầu đậm đặc thể tích 250 ml (tại Hồi sức). Bệnh nhân sau đó vào sốc nhiễm trùng, suy đa cơ quan và phải thở máy. Sau 7 ngày với sự phối hợp giữa bác sĩ bệnh viện Hùng Vương và bệnh viện Chợ Rẫy, thì đến hiện tại bệnh nhân đã cai máy, chức năng hô hấp, dấu hiệu nhiễm trùng đã dần cải thiện.
Vậy rách cùng đồ là gì, có nguy hiểm không ? Khi ra máu sau giao hợp, các bạn cần phải làm gì?
Chảy máu sau quan hệ được định nghĩa là chảy máu trong hoặc sau khi giao hợp. Ước tính tỷ lệ ra huyết sau quan hệ trong cộng đồng nằm trong khoảng 0,7 – 9% mà không liên quan đến chu kỳ kinh nguyệt. Tình trạng này có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi và tỷ lệ lên tới 60% ở độ tuổi mãn kinh. Trong đó, tổn thương âm đạo hay cụ thể hơn là rách cùng đồ là một cấp cứu phụ khoa thường gặp nhất của tình trạng chảy máu sau quan hệ. Tùy theo mức độ mà rách cùng đồ đưa đến những biến chứng nguy hiểm có thể ảnh hường tới tính mạng. Tuy vậy, chúng ta có thể nhận biết sớm và được điều trị kịp thời hoặc thậm chí có thể dư phòng nếu chúng ta có đủ kiến thức.
Rách cùng đồ là gì ?
Cùng đồ là một cấu trúc giải phẫu ở phần phụ của nữ giới. Đây là nơi nối tiếp giữa âm đạo và cổ tử cung. Khu vực này không chỉ là điểm mốc đánh dấu ngăn cách giữa âm đạo và tử cung mà còn là lớp ngăn mỏng giữa phần phụ và ổ bụng. Đây chính là điểm yếu nhất của cơ quan sinh dục trong của phụ nữ trước các thành phần, cơ quan trong khoang bụng cũng như đóng vai trò bảo vệ sự vô khuẩn trong môi trường âm đạo và buồng tử cung, chống lại sự xâm nhập của các loại vi sinh vật nhiễm bẩn từ đường ruột.
Cơ chế chính của rách cùng đồ là khi có một lực tác động mạnh, đột ngột, nhanh theo đường âm đạo mà âm đạo không kịp co giãn hoặc âm đạo quá khô, niêm mạc âm đạo không thể di chuyển chống lại lực ma sát khi tiếp xúc.
Có 3 mức độ tổn thương của rách cùng đồ : Nhẹ nhất là xước nhỏ âm đạo, triệu chứng nhẹ nhàng, vết thương có thể tự cầm mà không cần can thiệp. Kế đến là những vết thương sâu dài nhưng chưa đi qua hết thành âm đạo, cần may phục hồi. Nặng nhất là những vết thương rách toạc cùng đồ, làm thông thương ổ bụng với môi trường ngoài dễ gây nhiễm trùng, nguy cơ tổn thương các tạng trong ổ bụng như bàng quang, ruột.
Những đối tượng và hành vi nguy cơ cao:
- Tình trạng âm đạo khô và kém đàn hồi ở phụ nữ tuổi mãn kinh, hoặc người đang cho con bú, hoặc người hay thụt rửa âm đạo, hoặc người đang điều trị hóa chất hoặc xạ trị hay đơn giản là quan hệ khi người phụ nữ chưa thật sự sẵn sàng.
- Hành vi cưỡng ép, bạo dâm, hoặc kích thước dương vật quá lớn, tư thế quan hệ không phù hợp hoặc sử dụng đồ chơi tình dục thô bạo cũng có thể đưa đến rách cùng đồ.
- Tại nạn hoặc bị đưa các vật sắc nhọn vào trong âm đạo.
Dấu hiệu khi bị rách cùng đồ:
Hai triệu chứng thường xảy ra ngay khi có tổn thương là đau bụng dưới và ra máu âm đạo.
- Đau bụng dưới: Thường xuất hiện đột ngột, đau nhói lên thường khiến cho việc giao hợp không thể tiếp tục, kèm theo chảy máu âm đạo nhiều. Máu chảy với tính chất: thường có máu đỏ tươi, máu cục, máu đông, không giống như máu kinh thường đỏ sậm không đông, trùng ngày có kinh nếu chu kì kinh đều. Cần phân biệt với rách màng trinh trong lần giao hợp đầu tiên: máu thường ít, màu hồng hồng, tự cầm.
- Mức độ ra máu âm đạo không phản ánh được mức độ tổn thương. Đôi khi vết rách nhỏ nông, không đi qua hết thành âm đạo nhưng ở vị trí có mạch máu lớn sẽ gây chảy máu nhiều, ồ ạt. Hoặc một vết rách rộng, thông với ổ bụng nhưng lại chảy máu ít.
Biến chứng ảnh hưởng tính mạng nếu không điều trị kịp thời:
- Người phụ nữ sẽ cảm thấy mệt lả, choáng váng, xanh xao, tay chân lạnh run, tim đập nhanh hoặc thâm chí là bất tỉnh khi chảy máu quá nhiều mà không được điều trị, dẫn đến biến chứng sốc mất máu, suy đa cơ quan và tử vong.
- Người phụ nữ sốt , đau bụng nhiều kèm dịch âm đạo hôi là dấu hiệu muộn khi vết rách thông thương ổ bụng gây nhiễm trùng ổ bụng hoặc khi tổn thương tạng gây nhiễm độc dẫn đến nhiễm trùng huyết, sốc nhiễm trùng, suy đa cơ quan và tử vong.
Các biến chứng trên hết sức nguy hiểm tới tính mạng. Vì vậy, nếu đang giao hợp bị đau nhiều, chảy máu đỏ tươi, có máu cục hoặc chảy máu rỉ rả nhưng kéo dài cần ngưng giao hợp và đến khám ngay chuyên khoa Sản phụ khoa để được chẩn đoán chính xác và xử trí kịp thời.
Điều trị rách cùng đồ:
Tại bệnh viện, đa số các trường hợp rách cùng đồ âm đạo sẽ được thăm khám cẩn thận, siêu âm và xét nghiệm nếu cần để phân độ tổn thương cũng như điều trị phù hợp. Bệnh nhân sẽ được giảm đau tốt, giúp phụ nữ thư giãn, các bác sĩ sẽ bộc lộ và đánh giá vết thương. Nếu bệnh nhân có biến chứng, sẽ được hồi sức nội khoa và điều trị nguyên nhân.
Nếu rách cùng đồ thể nhẹ (âm đạo bị rách nhưng không bị thủng hoàn toàn không thông với ổ bụng) thì sẽ được xử trí khâu lại vết thương cầm máu. Bác sĩ sẽ dùng chỉ tan, người phụ nữ không cần đi cắt chỉ sau đó. Vết thương cần 4-6 tuần để lành hoàn toàn, cần tái khám sau 1 tháng để đánh giá lại vết khâu.
Nếu rách cùng đồ thể nặng (âm đạo bị thủng hoàn toàn thông vào ổ bụng) : nhận biết khi thám sát vết rách cảm giác thông ổ bụng hoặc chạm vào ruột hoặc mạc nối hoặc siêu âm ổ bụng có dịch, có hơi. Đây là trường hợp phức tạp cần phải phẫu thuật để may phục hồi vết rách và kiểm tra toàn diện ổ bụng để đánh giá tổn thương kèm như thủng ruột, thủng bàng quang hoặc dị vật. Các bác sĩ có thể mở bụng hở hoặc nội soi tùy thuộc vào bệnh cảnh của mỗi bệnh nhân và điều kiện vật chất tại cơ sở y tế. Sau đó bệnh nhân được theo dõi hậu phẫu và đánh giá thêm.
Làm gì để dự phòng rách cùng đồ:
Biết được cơ chế cũng như các nguy cơ của việc rách cùng đồ, việc dự phòng trở nên khả thi với một số biên pháp như :
- Kéo dài màn dạo đầu: Khi quan hệ, các chị em phụ nữ cùng đối phương nên kéo dài màn dạo đầu, kích thích âm đạo để hỗ trợ và giúp nó trong việc sản xuất các chất dịch bôi trơn tự nhiên. Điều này góp phần ngăn chặn tình trạng khô âm đạo, là nguyên nhân phổ biến làm tình trạng chấn thương này xuất hiện.
- Dùng chất bôi trơn: Khi quan hệ tình dục, đặc biệt là ở các đối tượng khô âm đạo kể trên, nên dùng chất bôi trơn. Các chất này có tác dụng giúp cải thiện độ ẩm, hạn chế tình trạng bị rách cùng đồ âm đạo xảy ra. Tuy nhiên, nên lưu ý đến thành phần chính của các chất bôi trơn để tránh tình trạng bị dị ứng gây kích ứng da khi sử dụng.
- Lựa chọn tư thế quan hệ tình dục và thao tác phù hợp: Cụ thể, các chị em phụ nữ và người ấy nên lựa chọn một số tư thế quan hệ tình dục phù hợp cùng thao tác nhẹ nhàng để đạt kết quả tốt hơn, góp phần giảm thiểu nguy cơ bị rách cùng đồ âm đạo.
- Sử dụng đồ chơi tình dục an toàn, uy tín, hạn chế hành vi đưa vật lạ đặc biệt là vật sắc nhọn vào âm đạo.
BS.CKII Nguyễn Xuân Vũ
Phó Trưởng khoa Phụ nội Nội tiết - Bv Hùng Vương
Bài viết khác
- Khám đặt hẹn - Khám chuyên gia (07-11-2022)
- Đăng ký trực tiếp theo số thứ tự tại bệnh viện (07-11-2022)
- Radar Sản Phụ khoa số 7: Hiểu đúng về u xơ tử cung để điều trị khoa học (14-05-2024)
- Khi nào là tiền mãn kinh, mãn kinh và những nguy cơ khi mãn kinh sớm, mãn kinh muộn? (08-05-2024)
- Bổ sung nội tiết khi mãn kinh là con dao hai lưỡi, phải có chỉ định của bác sĩ (08-05-2024)