SIÊU ÂM DOPPLER TRONG SẢN KHOA
Siêu âm Doppler là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh có vai trò hỗ trợ bác sĩ chẩn đoán nhiều bệnh trong thai kỳ. Siêu âm doppler an toàn cho mẹ và bé.
Ảnh 1: Bác sĩ đang siêu âm doppler cho thai phụ
Siêu âm doppler dựa vào nguyên lý của hiệu ứng Doppler: Khi một chùm tia siêu âm được phát đi gặp một vật sẽ có hiện tượng hồi âm, tần số của chùm siêu âm phản hồi sẽ thay đổi so với tần số của chùm phát đi nếu khoảng cách tương đối giữa nguồn phát và vật thay đổi.
Siêu âm doppler đo lường vận tốc và hướng di chuyển trong lòng mạch máu. Máy siêu âm sẽ tổng hợp và hiển thị trên màn hình dưới dạng các màu sắc, các dạng sóng phổ khác nhau hoặc tín hiệu âm thanh có thể nghe được.
Ảnh 2: Ảnh siêu âm màu động mạch rốn ở thai 32 tuần
Siêu âm doppler trong sản khoa đóng vai trò quan trọng trong đánh giá tuần hoàn nhau thai nhằm phát hiện sớm thai kỳ có biến chứng như tiền sản giật, nhau bong non, thai chậm tăng trưởng trong tử cung…
Máu giàu dinh dưỡng và oxy từ mẹ qua tĩnh mạch rốn vào nuôi dưỡng thai nhi, sau đó máu kém dinh dưỡng và oxy từ thai nhi qua 2 động mạch rốn về lại tuần hoàn mẹ để trao đổi chất. Vì một số yếu tố nguy cơ như: mẹ tăng huyết áp mãn tính, đái tháo đường thai kỳ, bệnh lý tim mạch, suy dinh dưỡng, rối loạn chức năng tử cung bánh nhau, thai nhi bất thường nhiễm sắc thể, nhiễm trùng…lượng máu từ mẹ qua bánh nhau về nuôi dưỡng thai nhi không đủ dẫn đến thai nhi không đủ dinh dưỡng và oxy.
Nếu tình trạng thiếu dinh dưỡng và oxy kéo dài có thể gây nhiều biến chứng cho thai nhi, có thể để lại di chứng hoặc thậm chí là tử vong.
Do vậy, siêu âm doppler có vai trò quan trọng trong việc phát hiện sớm tình trạng thai nhi thiếu dinh dưỡng và oxy. Từ đó, các bác sĩ có biện pháp quản lý và theo dõi thai kỳ tốt hơn nhằm tránh những biến chứng xảy ra.
Siêu âm doppler trong thai kỳ đo lưu lượng máu trong các mạch máu của mẹ và thai. Ở mẹ, siêu âm doppler đánh giá lưu lượng máu của động mạch tử cung. Ở thai, siêu âm doppler đánh giá các cơ quan của thai như rốn, não, gan thông qua các mạch máu tương ứng là động mạch rốn, động mạch não giữa và ống tĩnh mạch.
Trong xử trí thai chậm tăng trưởng trong tử cung, chẩn đoán chính xác rất quan trọng vì nó quyết định thời điểm chấm dứt thai kỳ và khả năng sống còn của thai. Siêu âm doppler là phương pháp không xâm lấn tốt nhất để đánh giá thai chậm tăng trưởng trong tử cung. Nó làm giảm tỷ lệ khởi phát chuyển dạ, mổ sanh và tử vong chu sinh.
Ảnh 3: Siêu âm doppler động mạch tử cung
Khi thai nhi dưới 28 tuần, siêu âm doppler chỉ khảo sát 2 động mạch tử cung và động mạch rốn.
Khi thai nhi từ 28 tuần trở đi, siêu âm doppler sẽ khảo sát động mạch não giữa và động mạch rốn.
Siêu âm Doppler ống tĩnh mạch rất ít khi được thực hiện. Nó thường được khảo sát khi thai nhi có bất thường ở doppler động mạch não giữa hoặc động mạch rốn.
Không giới hạn số lần siêu âm doppler trong thai kỳ. Khi nghi ngờ thai chậm tăng trưởng trong tử cung, siêu âm doppler có thể thực hiện một lần mỗi tuần. Tuy nhiên, khi có dấu hiệu bệnh lý trên siêu âm, có thể siêu âm doppler 2-3 lần/tuần, và trong các trường hợp đặc biệt có thể siêu âm doppler mỗi ngày.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Henry L. Galan, MD, Santosh Pandipati, MD et al. Ultrasound evaluation of fetal biometry and normal and abnormal fetal growth. Callen - Ultrasonography in obstetrics and gynecology.
Alfred Z. Abuhamad, MD. The role of doppler ultrasound in obstetrics. Callen - Ultrasonography in obstetrics and gynecology.
Yves Ville and David A. Nyberg. Growth, Doppler, and fetal assessement. Diagnostic Imaging of Fetal Amormalies. 2003.
Eliza Berkley, MD; Suneet P. Chauhan, MD; Alfred Abuhamad, MD. Doppler assessement of the fetus with intrauterine growth retriction. American Journal of Obstetrics & Gynecology. 2012.
Kypros Nicolaides et al. Doppler in Obstetrics. Diploma in Fetal Medicine & ISOUG Educational Series. 2002.
Ultrasound assessment of fetal biometry and growth. Ultrasound Obstet Gynecol 2019; 53; 715-723. Wiley Online Library. ISUOG Practice Guidelines.
Doppler in growth restriction (IUGR). ISUOG. (isuog.org)
BS. CKI. Trần Văn Luân – khoa Chẩn đoán hình ảnh
Cập nhật 14/6/2023
Bài viết khác
- Khám đặt hẹn - Khám chuyên gia (07-11-2022)
- Đăng ký trực tiếp theo số thứ tự tại bệnh viện (07-11-2022)
- Radar Sản Phụ khoa số 7: Hiểu đúng về u xơ tử cung để điều trị khoa học (14-05-2024)
- Khi nào là tiền mãn kinh, mãn kinh và những nguy cơ khi mãn kinh sớm, mãn kinh muộn? (08-05-2024)
- Bổ sung nội tiết khi mãn kinh là con dao hai lưỡi, phải có chỉ định của bác sĩ (08-05-2024)