HPV là gì?
Theo Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC), HPV là một nhóm gồm hơn 150 loại vi-rút cùng họ. Vi-rút lây truyền qua tiếp xúc da kề da, và có thể nhiễm bệnh khi quan hệ tình dục qua đường âm đạo, hậu môn hoặc miệng với người có vi-rút. Điều này rất phổ biến: 80% mọi người sẽ bị nhiễm vi-rút HPV trong đời.
Nghe có vẻ đáng sợ, nhưng trong hầu hết các trường hợp, HPV sẽ biến mất mà không có bất kỳ dấu hiệu nào và không dẫn đến các vấn đề sức khỏe. Khi HPV không biến mất, nó có thể dẫn đến bệnh sùi mào gà và một số loại ung thư nhất định ở cổ tử cung, hậu môn, hầu họng, dương vật, âm hộ và âm đạo. Điều cần lưu ý là 25% nam giới và 20% phụ nữ trong độ tuổi từ 18 đến 59 bị nhiễm các chủng gây ung thư.
Cách tốt nhất để ngăn ngừa các loại vi-rút gây hại này là tiêm vắc-xin HPV.
Vắc xin HPV là gì?
Vắc xin HPV là loại vắc xin tạo cho cơ thể khả năng đáp ứng miễn dịch chống lại sự xâm nhập và gây bệnh của vi-rút Human Papilloma (HPV) ở người, đây là các chủng vi-rút đã được chứng minh là gây bệnh sùi mào gà và ung thư cổ tử cung, âm đạo, âm hộ, dương vật, cũng như một số bệnh ung thư miệng và họng.
Tính an toàn của vắc xin HPV
Bất kỳ loại vắc xin nào trước khi được phép lưu hành đều phải trải qua nhiều nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng để khẳng định tính an toàn, có ảnh hưởng đến sức khỏe hay không, sau đó mới đến yếu tố hiệu quả. Trên thực tế, vắc xin ngừa HPV không phải vắc xin sống, mà chứa "kháng nguyên giống HPV" (virus like particles-VLP) không chứa DNA của vi rút giúp cơ thể tạo miễn dịch tự nhiên, nên an toàn về lý thuyết.
Vắc xin ngừa HPV được phê duyệt sử dụng ở người vào tháng 6/2006 tại Mỹ sau 15 năm nghiên cứu. Chúng từng được thử nghiệm lâm sàng trên hơn 20.000 phụ nữ. Đến tháng 4/2009, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đề nghị đưa vắc xin HPV vào chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia.
Một số thông tin cho rằng vắc xin gây vô sinh, dị tật thai nhi, sinh non, thậm chí tử vong... Ủy ban Cố vấn toàn cầu về "An toàn vắc xin " của WHO đã sáu lần tiến hành điều tra và phân tích kỹ lưỡng các quan ngại trên. Báo cáo mới nhất vào tháng 7/2017 khẳng định chưa có mối liên quan nào giữa việc sử dụng các vắc xin HPV với các quan ngại nói trên, vì vậy cơ quan này vẫn tiếp tục khuyến cáo sử dụng vắc xin ngừa HPV. Vắc xin ngừa HPV cũng được Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Hiệp hội Sản phụ khoa Mỹ ghi nhận tính an toàn.
Vắc xin ngừa HPV có thể gây tác dụng phụ nào ?
Một số phản ứng phụ có thể gặp sau tiêm là sưng, nóng, đỏ, đau tại chỗ tiêm, sốt nhẹ, đau đầu, chóng mặt, rối loạn dạ dày - ruột, đau cơ - khớp. Các phản ứng này đều có thể xảy ra sau khi tiêm bất kỳ loại vắc xin nào, tùy cơ địa mỗi người. Tuy nhiên, tỷ lệ này rất nhỏ so với lợi ích phòng bệnh của vắc xin và hầu hết các triệu chứng sẽ giảm dần rồi tự khỏi sau 24h, mà không cần điều trị.
Trước tiêm nên làm gì để vắc xin phát huy hiệu quả tốt?
Để vắc xin phát huy hiệu quả tốt, cần tiêm đúng đối tượng.
Giống những loại vắc xin khác, nên tiêm khi cơ thể khỏe mạnh, không sốt hay viêm cấp tính. Vệ sinh thân thể sạch sẽ, nhất là bắp tay chuẩn bị tiêm để hạn chế nhiễm trùng. Không nên tiêm khi đói để tránh tình trạng hạ đường huyết sau đó. Cần trao đổi với bác sĩ những biểu hiện sức khỏe bất thường, tiền sử bệnh tật, tiền sử dị ứng với thuốc, hóa chất, thức ăn... để giảm các phản ứng bất lợi.
Ngay trước tiêm, nên yêu cầu nhân viên y tế cho xem hạn sử dụng của vắc xin, tiêm đúng cách và đủ liều, giữ lại vỏ bao bì để đối chứng.
Sau tiêm nên làm gì để giảm thiểu tác dụng ngoại ý?
Sau tiêm, cần ngồi lại 30 phút ngay tại cơ sở tiêm chủng nhằm phát hiện tình trạng dị ứng sớm với vắc xin nếu có. Khi về nhà, tiếp tục theo dõi nguy cơ sốt, biểu hiện ngoài da trong 24 giờ.
Nên uống nhiều nước, mặc đồ thoáng nếu sốt nhẹ; chườm mát nơi tiêm nếu sưng tấy, tuyệt đối không đắp khoai tây hay lá cây gây nhiễm trùng... Nếu phát hiện thấy các phản ứng khác nghiêm trọng hơn, cần đến cơ sở y tế gần nhất để thăm khám. Nếu mũi tiêm lần đầu bị dị ứng, mẩn đỏ hay sốt, người dân nên hỏi bác sĩ để được tư vấn kỹ hơn ở những mũi tiếp theo.
Đối tượng nào được khuyến cáo nên tiêm nhất?
Tất cả đối tượng còn trong độ tuổi tiêm phòng nên được khuyến cáo tiêm phòng HPV. Hiện tại, vắc xin được khuyên dùng cho nam nữ thanh thiếu niên trong độ tuổi từ 9 đến 26 (tùy loại vắc xin HPV có qui định về đối tượng nam hay nữ, độ tuổi, số liều tiêm, lịch tiêm cụ thể).
Lưu ý, không cần xét nghiệm tầm soát Pap’s, HPV DNA hoặc kháng thể HPV trước khi tiêm ngừa.
Chống chỉ định vắc xin?
Phụ nữ không nên chủng ngừa nếu nhạy cảm với bất kỳ thành phần nào của vắc xin; rối loạn chảy máu hoặc đang dùng thuốc điều trị chống đông. Nếu đang mắc bệnh truyền nhiễm cấp tính từ trung bình đến nặng, nên chờ tới khi khỏi hãy tiêm.
Vắc xin ngừa HPV chưa được nghiên cứu trên phụ nữ đang mang thai và cho con bú, nên cần cân nhắc và tư vấn bác sĩ chuyên khoa khi muốn tiêm.
Song song với việc dự phòng HPV, cần tầm soát ung thư định kỳ để phòng bệnh triệt để, đặc biệt với phụ nữ trung niên.
HPV dễ tái nhiễm, tức là sau khi cơ thể loại thải vẫn có thể nhiễm lại. Miễn dịch tự nhiên của cơ thể không phòng được tái nhiễm nhưng vắc xin ngừa được vấn đề này. Song song với việc dự phòng HPV, phụ nữ vẫn cần tầm soát ung thư cổ tử cung định kỳ.
Tài liệu tham khảo:
1/ Kari P Braaten et al, Human Papillomavirus (HPV), HPV-Related Disease, and the HPV Vaccine, Rev Obstet Gynecol. 2008 Winter; 1(1): 2–10.
2/https://www.who.int/immunization/diseases/hpv/HPV_vaccine_intro_guide_draft_Nov2016.pdf (truy cập 23/10/2020)
3/ World Health Organization (WHO). Safety Update of HPV Vaccines. Extract from report of GACVS meeting of 7-8 June 2017, Weekly Epidemiological Record;14 July 2017.
https://www.who.int/vaccine_safety/committee/topics/hpv/June_2017/en/ (truy cập 20/2/2021)
4/ “Tìm hiểu về nhiễm HPV và các bệnh lý liên quan ở nam và nữ” của Hội y học dự phòng Việt Nam
BS Đặng Ngọc Yến Dung, BS Bùi Thị Kim Tuyền - Khoa Khám bệnh B
Bài viết khác
- Lớp tiền sản (23-05-2017)
- Danh mục vật tư tiêu hao 2024 (05-05-2025)
- Danh mục thuốc năm 2024 (05-05-2025)
- Thông tin giá thuốc, vật tư y tế... (22-05-2023)
- Đăng ký trực tiếp theo số thứ tự tại bệnh viện (07-11-2022)